Rasyonalite!

Orta Vadeli Plana ilişkin görüşlerimizi paylaşmaya devam edelim. Yazımızın dünkü bölümünde genel bir değerlendirme yaparak büyüme, enflasyon, istihdam ve dış ticarete ilişkin görüşlerimizi açıklamıştık.

Bugün daha çok hayatımızı direkt olarak etkileyecek olan kişi başına gelir, faiz, vergi, döviz kurları, bütçe, bütçe açığı gibi konulara bir göz atacağız.

İzninizle kitabı ortasından okumaya başlayacağız. Bu OVP, yerel yönetim seçimlerine kadar ne kadar uygulanır bilemiyorum ama şunu ifade etmekte de bir beis görmüyorum.

Bu OVP, genel anlamda işsizlik ve yoksulluğu önleyecek özellik taşımadığı gibi bir artırıcı özellikler taşıyor.

Neden mi?

OVP’de yer alan rakamlara bakılırsa, bu yıl faiz ödemelerine bütçeden 646 milyar lira ödenmesi bekleniyor.

OVP’ye göre, 2024’te faize bu yıl ödeyeceğimiz miktarın iki katı ödeme yapacağız. 2024 yılı faiz ödemeleri 1 trilyon 254 milyara, 2025 yılında 1 trilyon 809 milyara ve 2026 yılında da 2 trilyon 294 milyara çıkacağı belirtiliyor.

Şaka gibi değil mi?

Gelelim bütçe açığına. Bütçe açığını artıracak kalemlerin başında, döviz kurlarında oluşacak artışlar ilk sırada yer alıyor.

OVP’de 2023 yılı dolar kuru 23 lira 88 kuruş olarak belirlenmiş. 2024’te yüzde 54’lük artışla 36 lira 70 kuruş, 2025 yılı için 43 lira 93 kuruş ve 2026 için de 47 lira 79 kuruş olması öngörülüyor.

Bu hesaplara göre de bu yıl için öngörülen bütçe açığı, 1.6 trilyon lira olarak bekleniyor. 2024 için öngörülen bütçe açığı 2.65 trilyon olacağı öngörülüyor. Sonraki yıllar Allah kerim.

Bu kadar faiz ödemesi bu kadar bütçe açığı nasıl kapatılacak? Bunun için formülü var mı diye soracak olursanız, tek bir şık, tek bir cevap var. Bol bol vergi ödeyeceğiz.

2023 için öngörülen vergi geliri 4.2 trilyon lira idi. 2024 için 3 trilyondan fazla bir vergi geliri öngörülüyor. Devlet, 2024’te 7 trilyon liradan fazla bir vergi geliri öngörüyor.

Ortalama her yıl için 2 trilyon liralık bir vergi artışı öngören OVP, 2025’te 9.5 trilyon, 2026’da da 11.3 trilyon liralık bir vergi hedefi belirlemiş.

Burada hemen belirtelim, verginin ana kalemini yine dolaylı vergiler oluşturacak.

ÖTV ve KDV yine can yakmaya devam edecek.

Cari açıkla ilgili rakamlar da OVP’nin içinde yer alıyor. Cari açığın, 2023’te 42.5 milyar dolar olması öngörülüyor. 2024 için 34.7 milyar dolarlık bir cari açık hesaplanıyor.

Kişi başına milli gelir, yıllardır 10 bin doları bir türlü aşamadı. 2023’te an itibariyle 8 bin doların altında seyreden milli gelir hesaplanıyor.

OVP’de 2023 yılı için milli gelirin 12 bin doları aşacağı müjdeleniyor. Şaka değil neresinden baksanız, kişi başına 4 bin dolarlık bir milli gelirden bahsediliyor. Gelecek yıl için hesaplanan milli gelir de 13 bin dolara yaklaşıyor.

OVP’nin son yılında kişi başına milli gelir 15 bin dolara merdiven dayayacak. Eminim sizde benim gibi düşünüyorsunuz. Biz bu 15 bin dolar hesabını yıllardır duyuyoruz. İnşallah bu kez mahcup oluruz da 15 bin dolar hesabı bu OVP döneminde gerçekleşir.

Buraya kadar yine hedefleri yazdık, çizdik olabilir mi?

Yine OVP’ye bakalım. Dünkü yazımızda büyümeye ilişkin rakamları vermiştik. 2023'ten 2026’ya kadar ortalama yüzde 5’lik bir büyümeden bahsediliyor. OVP’de bu büyüme hızıyla kişi başına milli gelirin 15 bin dolar düzeyine çıkması tam anlamıyla hayal. Bu büyüme hızıyla işsizliğin yüzde 10’lar düzeyinde tutulması mümkün değil.

Belli ki, bütçe gelirleri yine vergilerle sağlanacak, geldiği gibi de faiz ve bütçe açığının kapatılmasına harcanacak. Bu bütçe ile yatırım yapmak tam bir hayal.

Büyük umutlar bağladığımız turizm gelirlerinde bile yıllık 1 milyar dolar hedefi konmuş.

Her halde, Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in göreve başladığında söylediği “rasyonalite” den kastettiği muhtemelen, böyle bir tablo değildir.