Bir OVP daha!

Türkiye ekonomisinin üç yıllık hedef ve politikalarının belirlendiği Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazete’de yayınlandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın hazırladığı OVP 2024-2026 yıllarını kapsıyor.

OVP’nin ana hatlarına yer vermeden önce OVP nedir, öncelikle onu tanımlayalım.

Üç yıllık bir perspektife sahip olan OVP, kamu ve özel kesim için öngörülebilirliği artıracak bir yol haritasıdır. Çeşitli alanlarda birbiriyle tutarlı bir amaç, politika ve öncelikleri belirler. Makro politikaların yanı sıra temel gelişme eksenlerini ve ana sektörleri ve öncelikleri kapsar. Uygulamaların sonuçlarını, şartlardaki değişmeleri dikkate alarak, her yıl yenilenecek dinamikleri belirler.

Yani, OVP bir yıl haritasıdır. Aynı zamanda dinamik bir yapıya sahip olduğu içinde süresi içinde yenilenebilir.

Şimdi gelelim satır başlarıyla yeni OVP’nin belirlediği tespitlere;

- OVP bu yıl için büyüme tahminini yüzde 4.4 olarak belirledi. 2024 için yüzde 4, 2025 için yüzde 4.5, 2026 içinde 5’lik bir büyüme öngörüyor.

- Enflasyonun bu yıl sonunda yüzde 65 olacağı tahmin edilirken, gelecek yıl için yüzde 33, 2025 için yüzde 15.2, 2026 için yüzde 8.5 olarak belirlendi.

- Bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı 2024’te yüzde 6.4, grogramın sonunda da yüzde 2.9 olarak gerçekleşeceği tahmin edildi.

- İşsizlik oranının bu yıl sonunda yüzde 10.1 gelecek yıl için yüzde 10.3, 2025 yılı için yüzde 9.9 ve 2026 içinde yüzde 9.3 olacağı öngörüldü.

- İhracata yönelik hedeflerde de bu yıl için 255 milyar dolar öngörülürken, 2024’de 267 milyar dolara 2025’de 283 milyar dolar, 2026 yılında da 302 milyar dolar olması hedefleniyor.

- İthalatta ise yıl sonu için 365 milyar dolar hedeflenirken, 2024’de 372.8, 2025’de 388.9 ve 2026’da ise 414 milyar dolar olması bekleniyor.

VPO hedeflerine ilişkin diğer tahminleri de daha sonra değerlendirmek üzere şimdi gelelim bu konudaki düşüncelerimize.

Ekonomi uzmanları, özellikle büyümeye ilişkin rakamların gerçekleri yansıttığı görüşünde. Ancak, büyüme rakamlarıyla, istihdama yönelik tahminlerin birbiriyle örtüşmediği de bir gerçek. Her yıl 900 bin kişiye istihdam sağlanması gerekiyor.

Özellikle genç işsizlerin sayısında yaşanan gerçeklere bakıldığında yüzde 10’luk bir işsizlik oranını tutturmak mümkün değil.

Türkiye her yıl yüzde 7-9 arasında bir büyüme gerçekleştirdiği takdirde ancak yüzde 10’luk işsizlik oranını tutturabilir.

Asıl üzerinde durmak istediğimiz temel konu ise enflasyon tahminleri. Çok değil, bir kaç gün önce bu köşede yer alan yazımızda, Merkez Bankası’nın enflasyon tahmininin yüzde 58 olarak güncellendiğini, ancak bu güncellemenin son açıklanan enflasyon rakamıyla açığa düştüğünü yazmıştık. Hatta hatta daha da ileri giderek ellerinde yetki olsa bu tahmini de yeniden güncelleyeceklerini iddia etmiştik. Yine haklı çıktık. Merkez Bankası güncellemedi ama, OVP’de 2023 yılı enflasyon tahmini yüzde 65 olarak yer aldı. Bu rakamın da bir kaç aylık ömrü olduğunu açık yüreklilikle belirtelim.

Şimdi bu noktada tekrar hatırlatalım, yüzde 65’le güncellenen bir enflasyon oranı orta yerde dururken, emeklilere, memurlara reva görülen yüzde 35 maaş artışını kim nasıl açıklayacaktır, doğrusu büyük bir merak içindeyiz.

Son bir notu daha sizlerle paylaşalım.

Liramızın sürekli değer kaybetmesiyle birlikte ihracata yönelik bir büyümeden sıkça bahsediliyor. Ancak, ihracat rakamları büyürken ithalat rakamları da artıyor. 2023 yılında dış ticaret dengesi, ülkemiz aleyhine bir tablo çiziyor. Nitekim, OVP’de yer alan tahmini rakamlar da bunu doğruluyor. Temmuz ayı verilerine göre ihracatın, ithalatı karşılama oranı 1.5 puan daha azalarak yüzde 61.9’a geriledi.

Enerji verileri hariç tutulduğunda ise bu oran yüzde 68.8 gibi oldukça yüksek bir açığa işaret ediyor.

7 ayda 73 milyar lira açıkla kapattığımız dış ticarette OVP’ye göre yıl sonu açık beklentisi 110 milyar dolara ulaşacak. Yani ihracata dayalı bir büyüme de çok gerçekçi gelmiyor bize.

Sözün özü, bu OVP’yi hazırlayan ithal kadrolar, ülkeyi 20 yılı aşkın bir süredir ve bugün de aynı partinin yönettiğinin farkında değiller.