Kimin parası kimin cebinde?

Ülkemizde faaliyet kollarına göre toplamda 57 banka bulunuyor. Bunlardan 35’i mevduat toplayan banka, üçü devlet bankası (Ziraat, Halk ve Vakıfbank), 30’u yerli ve yabancı sermayeli özel mevduat bankası, 3 adet TMSF’nin el koyarak bünyesine kattığı banka. Bunların yanı sıra, 16 adet kalkınma ve yatırım bankası ile 6 katılım bankası da faaliyet gösteriyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) verilerine göre bu yılın yedi aylık döneminde bankaların net kârı 293,4 milyar liraya ulaşmış. Yine aynı dönemde krediler yüzde 36,2 oranında artarak 10,3 trilyon lira olarak gerçekleşmiş.

Bankaların net kârı yine bu dönemde yüzde 41 artış göstermiş. Bankalar sadece temmuz ayında 43,28 milyar lira kâr elde etmiş. Bankaların elde ettiği bu kârın 120,3 milyarlık kısmı yerli ve yabancı bankalara ait. Tamamı yabancı sermayeli bankaların kârı ise 109,1 milyar lira olurken, kamu bankalarının kârı 63,8 milyar lirada kalmış.

BDDK verilerine göre, banka kredileri yıl sonuna göre yüzde 36,2 artarak 10,3 trilyon liraya ulaşmış. Kredilerden alınan faiz geliri ise 691,1 milyar lirayı geçmiş. Bu dönemde takibe düşen kredilerin oranı ise yüzde 1,6 seviyesinde kalmış.

Bankalar, ticari faaliyetlerini sürdürürken para toplar, para satarlar. 2023 yılında bankaların topladığı mevduat, bir önceki yıla göre yüzde 40,6 oranında artarak 12,5 trilyon liraya ulaşmış.

Bankaların özkaynak toplamı da yüzde 28 artışla 1,8 trilyon liraya yükselmiş. Bunlar bankalarla ilgili rakamlar. Bir de banka dışı finans kurumları var. Onlar da çok önemli bir yer tutuyor. Türkiye’de bankacılık dışı finans sektöründe dönen para, yani işlem hacmi 441 milyar liraya, aktif toplamı da 508 milyar lirayı aşmış. Bu alanda 5,9 milyon aktif müşteri oluşmuş durumda.

Bu kuruluşların bağlı bulunduğu, Finansal Kurumlar Birliği altı aylık verilerine göre, bu sektörde işlem hacmi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 87,6 oranında büyümüş. Aktif büyüklüğü yüzde 68,5, özkaynak büyüklüğü ise yüzde 62,3 oranında gelişme göstermiş. Sadece faktöring işlemleri yüzde 93’e yakın bir artışla 317,9 milyar liraya ulaşmış.

Bir de Borsa İstanbul var. Son zamanlarda halka arz edilen firmaların artmasıyla birlikte yatırımcıların ilgisi bir hayli artmış durumda. Borsada, toplam yatırımcı sayısı 6,2 milyonun üzerine çıkmış, sadece son bir haftada yatırımcı sayısı 267 bin 465 kişi artmış. Pay senedi değeri de 8,9 trilyon liradan 9,32 trilyon kiraya yükselmiş. Bu haliyle Borsa İstanbul dünyadaki ilk 5 borsa arasında yer alıyor.

Görüldüğü gibi parası olana, paradan para kazanma yolu pek çok. Gerek bankalar gerek diğer finans yolları ve borsada parasını değerlendiren vatandaşlarımızın önemli bir kısmını en zengin yüzde 5’lik kesim oluşturuyor. Dile getirilen rakamların boyutu öyle hafife alınacak, ufak rakamlar değil.

Bu kadar para nereden geliyor? Nasıl oluyor da ekonominin içinde yer alabiliyor?

Vatandaş olarak bizim bütçemiz belli. Gelirimiz belli. Giderimiz belli.

Bir de daha muğlak olan ve ekonominin hatırı sayılır seviyede çarklarını döndüren kaynağı belirsiz bir para var.

Ülkemizin kara para sıralamasında gri listede yer almasında bu kaynağı belirsiz paraların ne kadar payı var?

Soruları uzatmak ve çeşitlendirmek mümkün ancak bizi bir sonuca götürmeyeceği de ortada. Mevcut, kayıtlı ekonominin yanında, bundan daha büyük bir kayıt dışı ekonominin varlığından söz ediliyor olması tesadüf mü?

Elbette tüm bunların bir açıklaması vardır ve olmalıdır da. Çantalar içinde on milyonlarca, yüz milyonlarca gidip gelen paralardan söz ediliyor. Bu sorulara muhatap olanlardan ne bir açıklama ne de bir tek sözcük var. Herkes kulağının üzerine yatmış, bilmiyorum, görmüyorum, duymuyorum oynuyor. Üç maymun mantığıyla bir yere varmamız, bir şeyleri gerçekleştirebilme şansımız yok. Bu vatan öyle masa başında emperyalistlerin elindeki cetvelle, sınırlarını çizdiği bir vatan değildir. Kanla, canla yüzbinlerce şehit verilerek kurulmuş, bu günlere getirilmiş bir ülkedir burası.

Para gelsin de nasıl gelirse gelsin dediğimiz an, Türkiye’nin yeri üçüncü dünya ülkeleri arasında olacaktır. Bunu bu ülkede yaşayan hiçbir vatandaşımız istemez. Biz OECD ülkeleri içinde bulunan, dünyanın önemli gelişmekte olan ekonomilerinden biriyiz. Şimdi tüm bu kat ettiğimiz yoldan, bunca zaman çektiğimiz sıkıntılardan vaz geçelim mi isteniyor? Kara para baronlarının oligarkların cirit attığı, gücü gücüne yetenlerin at koşturduğu bir ülkede, dünyanın en zengin adamı olsanız kaç yazar? Bir gecede elinizde avucunuzda neyininiz varsa uçar gider de haberiniz bile olmaz.

Sözün özü, ülkemizde sıkı bir finans ve kaynak kontrolüne ihtiyacımız var. Parası olanların borsada ya da bankacılık dışı finans kuruluşlarında birtakım oyunlarla ülkemizin insanlarını sömürüp gitmelerine izin verilmemelidir.

Yazımızın başından beri sizlerle bir sürü rakamı paylaştık. Bunlar açık kaynaklardan derlenen rakamlar. Bunların kat kat fazlası, detaylısı devletin elinde de var. Neden denetimden uzak tutulan bu paralar kontrol altına alınmıyor? Bizim bu paralara çok mu ihtiyacımız var, bu kadar mı bittik?