SGK: ‘Mültecilerin kayıt dışı çalışması engellenemiyor’

Tamer Arda ERŞİN

ANKARA- Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 2019- 2023 Stratejik Planı’na göre Türkiye’de mülteciler kayıt dışı çalıştırılıyor ve bunun önüne geçecek denetim “tasarruf tedbirleri” nedeniyle yapılamıyor.

SGK’nin 2019- 2023 Stratejik Planı’nda Suriye ve diğer ülkelerden gelen mültecilerin Türkiye işgücü piyasasına etkisi ele alandı. Planda mültecilerinin kayıt dışı çalıştığı açıklanırken, durum “tehdit” olarak tanımlandı ve bu “tehdit” hakkında şu ifadelere yer verildi: “Komşu ülkelerde savaş, siyasi ve ekonomik krizler gibi istikrarı bozucu etkilerden dolayı ülkemizin yoğun göç alıyor ve göçle gelen nüfusun büyük oranda kayıt dışı olarak istihdama katılıyor.”

‘TASARUF TEDBİRLERİ DENETİM KAPASİTESİNİ ETKİLEDİ’

Mültecilerin kayıt dışı çalıştığı sektörlerde yeterli denetimlerin yapılmadığını belirten SGK, ‘denetim kapasitesinin daha etkin kullanılabilmesi için planlı denetim ve veri analizlerinin yapılmasına’ ihtiyaç olduğunu ekledi. Kurum denetim kapasitelerinin az olduğunu ifade ederken, ‘denetim kapasitesinin tasarruf tedbirleri yüzünden arttırılamadığını’ ve denetim elemanlarının iş yoğunluğunun olduğunu  açıkladı.

‘KAYIT DIŞILIK GELİR KAYBI YAŞATIYOR’

Planda sadece mültecilerin değil yurttaşların da kayıt dışı çalıştırıldığına dikkat çekilirken, durumun SGK’nın mali yapısını etkilediği şöyle açıklandı: “… kayıt dışı istihdamın yüksek olması, sosyal güvenlik ve prim ödeme bilincinin az olması gibi nedenlerle gelir kaybı yaşamakta, giderleri karşılayacak seviyede bir gelir düzeyine ulaşamamaktadır.” Planda kayıt dışılıkla mücadele eden kurumlar arasında veri paylaşımının yetersiz olduğu belirtilerek, protokoller aracılığı ile kurumların elektronik ortamda verilerini paylaşabileceği eklendi.

‘SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÜRETİM MALİYETİ KONTROL EDİLEMİYOR’

Kurum’un yapısını tehdit eden unsunla şöyle:

Nüfusun yaşlanma eğiliminde olması

Sıklıkla çıkarılan yapılandırma kanunları sonucu toplumda sürekli prim affı beklentisi olması

Sağlık hizmetlerinde aidiyet duygusunun az olması

Demografik yapı, sosyal ve ekonomik değişimlerin olumsuz etkisi

Bilinçsiz ilaç kullanımının ve ilaç israfının fazla olması

Sosyal güvenlik mevzuatı konusunda kamu kurumlarının yeterli bilgiye sahip olmaması

Kurumun stratejik verilere sahip olması nedeniyle dış tehlikeye açık olması

Sağlık hizmetlerinin üretim maliyetlerinin kontrol edilememesi

Koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerinin yetersiz olması